Άρθρο του Δρ. Δέδε στο περιοδικό “Ιατρικός κόσμος”

Χημειοεμβολισμός και θερμοκαυτηριασμός όγκων του ήπατος – Αντιμετώπιση του αποφρακτικού ίκτερου

Το παρόν άρθρο παρουσιάζει τις σύγχρονες εφαρμογές της επεμβατικής ακτινολογίας, που στοχεύουν στη θεραπεία πρωτοπαθών και μεταστατικών όγκων του ήπατος και στην αντιμετώπιση του αποφρακτικού ίκτερου, που η πάθηση δημιουργεί. Οι μέθοδοι, που περιγράφονται ακολούθως, εφαρμόζονται στο Τμήμα Επεμβατικής Ακτινολογίας του Ιατρικού Διαβαλκανικού, με ποσοστά επιτυχίας αντίστοιχα ή και υψηλότερα, σε κάποιες περιπτώσεις, των μεγαλύτερων ιατρικών κέντρων διεθνώς. Ο χημειοεμβολισμός, όταν συνδυάζεται με ablation, έχει αποδειχθεί ότι δίνει την καλύτερη προοπτική για τους ασθενείς, ακόμη και γι’αυτούς που έχουν μεγάλους όγκους. Αναλυτικότερα:

Χημειοεμβολισμός

Ηπατοκυτταρικό Καρκίνωμα

Το πρωτοπαθές ηπατοκυτταρικό καρκίνωμα (ΗΚΚ), η πιο κοινή κακοήθεια του ήπατος, είναι αποτέλεσμα της κακοήθους εξαλλαγής του ηπατοκυττάρου και συνήθως οφείλεται σε λοίμωξη από τους ιούς HBV και HCV ή σε αλκοολική ηπατοπάθεια. Αποτελεί τον πέμπτο σε συχνότητα καρκίνο παγκοσμίως και την τρίτη αιτία θανάτου από καρκίνο στον κόσμο. Συχνά ανακαλύπτεται τυχαία κατά τη διενέργεια ακτινολογικών εξετάσεων ή σε ελέγχους ρουτίνας.

Η ανάπτυξη του ηπατοκυτταρικού καρκινώματος σχετίζεται άμεσα με κίρρωση του ήπατος και σοβαρή βλάβη της ηπατικής λειτουργίας. Ο ασθενής είναι δυνατόν να προσέλθει με κοιλιακό άλγος, ασκίτη, ηπατομεγαλία ή σπληνομεγαλία, απώλεια βάρους, ανορεξία, καταβολή δυνάμεων ή να αναζητήσει ιατρική βοήθεια, λόγω αιμορραγίας από το ανώτερο πεπτικό, επιπλοκή που οφείλεται συνήθως σε ρήξη του όγκου, όταν έχει μεγάλο μέγεθος.

Ο χημειοεμβολισμός του ηπατοκυτταρικού καρκινώματος είναι μια εναλλακτική μέθοδοςαντιμετώπισης της νόσου, στις περιπτώσεις όπου η χειρουργική εκτομή δεν είναι δυνατή. Παρέχει στον ασθενή καλό βιοτικό επίπεδο και προσδόκιμο επιβίωσης που πολλές φορές φτάνει ή και ξεπερνά το αντίστοιχο άλλων μεθόδων. Επίσης μεγάλη ένδειξη για χημειοεμβολισμό έχει και το ανεγχείρητο χολαγγειοκαρκίνωμα, όπου στο Τμήμα μας μέχρι στιγμής έχουν αντιμετωπιστεί με επιτυχία πάνω από 50 ασθενείς.

Ηπατικές Μεταστάσεις

Το ήπαρ αποτελεί ιδιαίτερα συνηθισμένη περιοχή ανάπτυξης μεταστάσεων , κυρίως μέσω της αιματικής οδού, πολλών μορφών καρκίνων. Οι ηπατικές μεταστάσεις μπορεί να προέρχονται από καρκίνο του παχέος εντέρου, των πνευμόνων, των νεφρών, του μαστού, του παγκρέατος, του στομάχου, των ωοθηκών ή από μελανώματα, σαρκώματα, νευροενδοκρινείς όγκους, όγκους των μαλακών μορίων κ.ά.

Η χειρουργική θεραπεία των μεταστάσεων στο ήπαρ δεν είναι πάντοτε δυνατή, ενώ η συστηματική χημειοθεραπεία τις περισσότερες φορές δεν έχει την αναμενόμενη ανταπόκριση. Σε πολλές από τις περιπτώσεις αυτές υπάρχει απόλυτη ιατρική ένδειξη για τη διενέργεια ενδαρτηριακού χημειοεμβολισμού, μιας σύγχρονης μεθόδου με ιδιαίτερα ενθαρρυντικά αποτελέσματα. Για την -παρηγορικού τύπου- θεραπεία της νόσου χορηγούνται ενδαγγειακά χημειοθεραπευτικοί παράγοντες, που είναι πολύ καλά ανεκτοί από τους ασθενείς.

Η νοσηλεία διαρκεί συνήθως μία ημέρα και την επομένη ο ασθενής επιστρέφει στο σπίτι του. Το τελικό αποτέλεσμα εξαρτάται από πολλούς παράγοντες, όπως το είδος του πρωτοπαθούς όγκου, ο αριθμός και το μέγεθος των εστιών του όγκου, η εντόπισή του, η γενικότερη κατάσταση της υγείας του ασθενούς, η δυνατότητα επανάληψης του χημειοεμβολισμού κ.ά.

Η εμπειρία μας στο χημειοεμβολισμό του ηπατοκυτταρικού καρκινώματος καθώς και των δευτεροπαθών μεταστάσεων του ήπατος, στο Τμήμα Επεμβατικής Ακτινολογίας του Ιατρικού Διαβαλκανικού την τελευταία δεκαετία, περιλαμβάνει περισσότερες από 1.000 επεμβάσεις. Τα αποτελέσματά μας είναι διεθνώς αναγνωρισμένα και με ποσοστά επιτυχίας αντίστοιχα ή και υψηλότερα, σε κάποιες περιπτώσεις, των μεγαλύτερων ιατρικών κέντρων διεθνώς.

Θερμοκαυτηριασμός

Ηπατοκυτταρικό Καρκίνωμα - Μεταστάσεις

Υπάρχουν σχετικά συχνά περιπτώσεις ασθενών όπου λόγω των συνοδών ιατρικών προβλημάτων, οι κακοήθεις όγκοι (πρωτοπαθείς ή δευτεροπαθείς) είναι ουσιαστικά ανεγχείρητοι ή/και δεν απαντούν στη χημειοθεραπεία ή στην ακτινοβολία. Σε τέτοιες περιπτώσεις όγκων, όταν ο αριθμός και το μέγεθος των νεοπλασματικών εστιών είναι τέτοια που το επιτρέπουν, επιλέγεται μια περισσότερο θεραπευτική προσέγγιση για τον ασθενή, αυτή του διαδερμκού θερμοκαυτηριασμού (ablation) της βλάβης. Πρόκειται για μια σχετικά νέα και άκρως εξειδικευμένη μέθοδο θεραπείας που διενεργείται στον αξονικό τομογράφο, με την ευθύνη και επίβλεψη του επικεφαλής του Ακτινολογικού Τμήματος του Ιατρικού Διαβαλκανικού, καθηγητή Δρ. Αντώνη Δρεβελέγκα. Σε αυτήν, υπό την καθοδήγηση του αξονικού τομογράφου εισάγεται διαδερμικά μια λεπτή βελόνη, μέσω της οποίας εφαρμόζονται ραδιοσυχνότητες (RF ablation) ή μικροκύματα (MW ablation) στη νεοπλασματική εστία, με αποτέλεσμα την ελεγχόμενη καταστροφή της (πηκτική νέκρωση), διαμέσου της ανάπτυξης υψηλής θερμοκρασίας. Πρόκειται για μία τοπική, μη χειρουργική και ελάχιστα επεμβατική μέθοδο, η οποία καταστρέφει τα καρκινικά κύτταρα με θερμότητα, ενώ διαφυλάσσει τους γειτονικούς υγιείς ιστούς του ήπατος.

Επιπλέον, ως τρόπος θεραπείας συνολικά είναι ευκολότερος για τον ασθενή, σε σχέση με την εφαρμογή συστηματικής θεραπείας, καθώς δεν επηρεάζει τη γενική κατάσταση της υγείας του και μπορεί λίγες ημέρες μετά να επιστρέψει στις καθημερινές του δραστηριότητες. Κάθε θερμοκαυτηριασμός διαρκεί συνήθως 10′-25′, ενώ ο χρόνος που διαρκεί η κάθε συνεδρία κυμαίνεται από 45′ έως 1 ώρα και 30′ ανάλογα με το μέγεθος, την εντόπιση και τον αριθμό των βλαβών που θα καυτηριαστούν.

Συμπερασματικά, ο θερμοκαυτηριασμός αποτελεί ένα πολύ χρήσιμο όπλο για τον έλεγχο τοπικών όγκων ήπατος, με ελάχιστα ποσοστά θνησιμότητας, που διασφαλίζει βραχεία νοσηλεία στο νοσοκομείο και καλύτερη ποιότητα ζωής. Όπως στο χημειοεμβολισμό έτσι και στην περίπτωση του θερμοκαυτηριασμού διαφαίνεται ξεκάθαρα ότι, οι θεραπείες που μπορεί να προσφέρει η επεμβατική ακτινολογία, όταν υπάρχει υψηλή εξειδίκευση και μεγάλη εμπειρία, παρέχουν ιδιαίτερα σημαντική βοήθεια στους συγκεκριμένους ασθενείς.

*Να σημειωθεί ότι ablation πραγματοποιούμε στο Τμήμα μας με μεγάλη επιτυχία και στους πνεύμονες και στους νεφρούς.

Αποφρακτικός Ίκτερος

Πολλές φορές η παρουσία πρωτοπαθών ή δευτεροπαθών όγκων στο ήπαρ, προκαλεί απόφραξη των χολαγγείων με συνοδό αποφρακτικό ίκτερο και αύξηση των ηπατικών ενζύμων και της χολερυθρίνης στον ορό του αίματος, οπότε δημιουργείται η επείγουσα ανάγκη για παροχέτευση των χολαγγείων. Ο ασθενής με αποφρακτικό ίκτερο, που προέρχεται από όγκο του ήπατος, δεν μπορεί να υποβληθεί σε χημειοθεραπεία, αν πρώτα δεν υφεθεί ο ίκτερος (ελάττωση της τιμής της χολερυθρίνης).

Στην πρώτη γραμμή αντιμετώπισης για την αποσυμφόρηση του χολαγγειακού συστήματος είναι η αγγειοπλαστική, που πραγματοποιείται με διάνοιξη της στένωσης με μπαλόνι (balloon) και την -εν συνεχεία- τοποθέτηση ενδοπρόθεσης (stent). Εάν αυτό δεν καθίσταται δυνατό, η παροχέτευση των χολαγγείων θα πρέπει να γίνεται άμεσα, είτε ταυτόχρονα προς τα έξω και προς το έντερο (έσω-έξω παροχέτευση), είτε -αν αυτό δεν είναι δυνατό- μόνο προς τα έξω με τη βοήθεια καθετήρα (εξωτερική παροχέτευση), καθώς απειλείται η ζωή του ασθενούς.

Στο Τμήμα του Ψηφιακού Αγγειογράφου του Ιατρικού Διαβαλκανικού πραγματοποιήθηκαν ήδη με επιτυχία περισσότερες από 250 αγγειοπλαστικές χολαγγείων με τοποθέτηση stent, καθώς επίσης και παροχετεύσεις χολαγγείων, είτε με εξωτερικό καθετήρα, είτε με καθετήρα έσω-έξω παροχέτευσης, με απόλυτη επιτυχία και χωρίς σοβαρές επιπλοκές. Η νοσηλεία του ασθενούς διαρκεί συνήθως μία ημέρα και την επομένη ο ασθενής επιστρέφει στο σπίτι του.

Εξειδικεύσεις

Ρωτήστε τον Δρ. Ι. Δέδε, τι μπορεί να αναμένετε εσείς από μία θεραπεία. Εξετάζει τον προσωπικό σας φάκελο και συζητά μαζί σας